Muzeum Dom "Gazety Olsztyńskiej" istnieje od 1992 roku Jego siedzibą jest zrekonstruowany budynek, w którym w latach 1920–1939 była redagowana i drukowana jedyna na Warmii polska gazeta – ,,Gazeta Olsztyńska", ukazująca się od 1886 roku.

W niewielkim, ceglanym budynku będącym symbolem polskości w dawnym Olsztynie, każdy zwiedzający znajdzie dla siebie coś intersującego. Wystawy w sposób atrakcyjny i nowoczesny przekazują zainteresowanym wiedzę historyczną. Multimedia dają dodatkowe możliwości poznawcze, ale również dostarczają rozrywki. Można też własnoręcznie sporządzić pamiątkowy druk, odbić pieczęć oraz skorzystać ze ścianek fotograficznych, tak popularnych współcześnie monideł i  wykonać ciekawe rodzinne zdjęcia.

W dawnym budynku „Gazety Olsztyńskiej” obok redakcji i drukarni znajdowała się księgarnia oraz mieszkanie ostatniego właściciela i redaktora –  Sewery­na Pieniężnego (juniora). Głównym zadaniem pisma było utrwalanie polskiej świadomości narodowej, m. in. poprzez propagowanie języka polskiego, polskiej historii i literatury. Wokół domu i pracujących w nim ludzi – wydawców i redaktorów – skupieni byli Warmiacy, którzy żyjąc w niemieckim państwie czuli się Polakami.

Kres istnieniu „Gazety Olsztyńskiej" przyniosła II wojna światowa. Pismo zlikwidowano już 1 września 1939 roku, a w listopadzie rozebrano budynek będący jego siedzibą.

Dom „Gazety Olsztyńskiej” jest muzeum regionalnym. Programowe ukierunkowanie placówki związane z „Gazetą Olsztyńską”, przeszłością Olsztyna, dziejami i kulturą ludową polskich Warmiaków oraz historią drukarstwa jest widoczne zarówno w działalności wystawienniczej, pracy oświatowej, jak i profilu gromadzonych zbiorów. 

Szczegółowe informacje dotyczące zbiorów i historii obiektu, w którym mieści się muzeum można znaleźć w prezentacji multimedialnej dostępnej na wystawie poświęconej dziejom „Gazety Olsztyńskiej” 1886-1939. Dodatkowo na tej ekspozycji znajduje się multimedialny zecer – prezentacja, dzięki której zwiedzający zapoznają się z dawnym sposobem tworzenia składu drukarskiego. Najmłodsi natomiast, dzięki wykorzystaniu  dotykowego monitora komputerowego, mają możliwość ubierania lalek w strój warmiński. Zainteresowanych historią oprowadza po wystawie głos przewodnika, zakodowany elektronicznie w trzech stanowiskach telefonicznych. Na wystawie można zobaczyć również oryginalne maszyny drukarskie i introligatorskie: aparat odlewniczy do stereotypii metalowej, ręczną prasę korektorską, regał zecerski, zszywarki drutem oraz perforówkę. Tu też, po wcześniejszym uzgodnieniu można wydrukować pierwszą stronę „Gazety Olsztyńskiej” z 1886 r.

Narrację wystawy Olsztyn. Szkice do dziejów miasta prowadzi prezentacja wybitnych osób, artystów czy naukowców, dla których Olsztyn był miejscem urodzenia, jak w przypadku architekta  Ericha Mendelsohna oraz ludzi związanych swym życiem z historią miasta. Są to m.in. tak znane postaci jak Mikołaj Kopernik, czy Feliks Nowowiejski.

W muzeum można również zwiedzić wystawy zmienne. Jedną z nich jest ekspozycja z bardzo ciekawą aranżacją plastyczną Przyznając się do polskości. Szkoły polskie na Warmii i Mazurach 1929-1939, przedstawiająca niełatwą historię polskich placówek oświatowych, ich uczniów oraz nauczycieli, spośród których wielu zostało zamordowanych podczas II wojny światowej. Zwiedzający mogą tu zapoznać się z ciekawą historią poprzez kontakt z oryginalnymi obiektami, jak również dzięki prezentacjom multimedialnym uzupełniającym tradycyjny przekaz.

Zupełnie inna tematyka jest ukazana na wystawie (Nie)mała propaganda PRL prezentująca oryginalne etykiety zapałczane oraz ich powiększone kopie. Etykiety będące rodzajem mikroplakatów, stanowiły ważne narzędzie propagandy, upowszechniania treści politycznych, ideologicznych, kulturalnych i obyczajowych. Od 16 maja 2020 roku, wystawę tę zastąpi ekspozycja Barwny świat etykiet zapałczanych. Jest to kontynuacja pokazu naszych zbiorów filumenistycznych.

Oprócz wystawiennictwa ważną formą pracy muzeum jest działalność oświato­wa, upowszechnieniowa i popularyzatorska nie ograniczająca się do dzieci i młodzieży. Część propozycji skierowana jest także do osób dorosłych.

Odwiedzają nas zarówno przedszkolaki, uczniowie szkół podstawowych jak i starsza młodzież. Uczestnicy zajęć edukacyjnych dowiadują się wielu ciekawych rzeczy o specyficznej i trudnej historii Warmii, ciekawych zwyczajach ludowych, nierzadko odmiennych od tradycji innych regionów. Podczas lekcji i warsztatów muzealnych drukują, wykonują pieczęcie lakowe, malują, wycinają i tworzą ozdoby nawiązujące do zabytkowych obiektów. W działaniach edukacyjnych przyjmujemy zasadę – „uczyć bawiąc i bawić ucząc”.

Dodatkowo Dom „Gazety Olsztyńskiej” organizuje bezpłatne imprezy tematyczne. Największą popularnością cieszy się Niedziela ze św. Jakubem – patronem Olsztyna. Odbywa się ona corocznie w okresie wakacyjnym, podczas Olsztyńskich Dni Jakubowych, w terminie najbliższym dnia imienin Jakuba (25 lipca). W roku 2020 będzie to niedziela  26 lipca.

Galeria zdjęć:

Zdjęcia udostępnione przez/ uznanie autorstwa: Dom „Gazety Olsztyńskiej” Oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie

Oferta lekcji Muzealnych

Muzeum prowadzi lekcje i warsztaty muzealne:

dla klas starszych szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych
1. Lekcja i warsztaty: Z redakcji i drukarni pod warmińską strzechę. „Gazeta Olsztyńska” 1886-1939 przybliżają problematykę związaną z położeniem mniejszości polskiej w Prusach Wschodnich oraz zagadnienia dotyczące technicznych aspektów pracy redaktorów, zecerów i drukarzy. Uczestnicy zajęć mogą obejrzeć oryginalne czcionki, klisze drukarskie, wiersze linotypowe oraz wykonać własnoręczny wydruk.

2. Lekcja Olsztyn. Historia mojego miasta daje możliwość obejrzenia ciekawych eksponatów związanych z historią Olsztyna. Istnieje możliwość własnoręcznego druku pocztówki z ryciną przedstawiającą zabytki miasta.

 3. Lekcja Szkolnictwo polskie na Warmii i Mazurach – od plebiscytu do II wojny światowej   prezentuje problematykę związaną z walką o język polski w Prusach Wschodnich oraz organizacją szkół polskich tworzonych na tym terenie od 1929 r. Istnieje możliwość wykorzystania prezentacji multimedialnych.

Warsztaty muzealne dla szkół podstawowych i grup przedszkolnych:

1. Warsztaty regionalne zapoznają dzieci z historią oraz zwyczajami ludowymi Warmii i Mazur. W części praktycznej uczniowie rozwiązują krzyżówkę podsumowującą zdobyte wiadomości, rysują Znak Rodła, kolorują plansze z warmińskimi strojami ludowymi i drukują ilustracje z mazurskich kafli piecowych.

2. Zajęcia Moja książka prezentują podstawową problematykę związaną  z historią pisma i druku oraz wskazują na znaczenie wynalazku Gutenberga. Uczestnicy wykonują swoją książeczkę zdobiąc inicjały, drukując ilustracje i tytuł, a także własnoręcznie ją zszywając.

3. Pocztówka z Olsztyna. Co wiem o moim mieście? to zajęcia, podczas których uczestnicy poznają dziej Olsztyna oraz historię karty pocztowej. W części praktycznej wykonują widokówki kolorując przygotowane wcześniej kartki (Olsztyna lub innych miejscowości) oraz własnoręcznie powielając na prasie korektorskiej klisze drukarskie z widokiem  miasta.

4. Zajęcia Herb Olsztyna. Co wiemy o św. Jakubie? ukazują postać patrona Olsztyna oraz historię herbu miasta, w tym legendarną. Część praktyczna obejmuje własnoręczny druk drzeworytu przedstawiającego postać św. Jakuba, kolorowanie plansz z herbem Olsztyna i lepienie lub zdobienie muszli z masy solnej.

5. Jak powstają gazety? Historia i współczesność to zajęcia prezentujące dzieje prasy i zmiany jakie na przestrzeni wieków zaszły w sposobie wydawania i powielania gazet. W części praktycznej uczniowie układają z czcionek tytuły prasowe, powielają je na ręcznej maszynie korektorskiej, a także tworzą własne gazety nawiązujące tematyką do przeprowadzonych zajęć.

6. W październiku i listopadzie prowadzone są warsztaty Wokół Święta Niepodległości. Głównym celem zajęć jest wychowanie patriotyczne oraz utrwalanie przywiązania do ojczyzny i tradycji narodowych, a ich uczestnicy wykonują kokardę narodową.

Muzeum prowadzi również dla szkół podstawowych i przedszkoli warsztaty etnograficzne ukazujące dawne tradycje warmińskie. Uczestnicy zajęć wykonują pamiątkowe ozdoby nawiązujące do prezentowanej tematyki:

1.       Dzieckiem być – dawne zabawki ludowe
2.       Z kufra babuni – dawny strój warmiński

Pozostałe zajęcia realizowane są w miesiącach podanych w nawiasie:

3.       Wielkanoc na Warmii i Mazurach (marzec – kwiecień)
4.       Katarzynki i Andrzejki – wróżby i przepowiednie ludowe (listopad)
5.       Boże Narodzenie na Warmii i Mazurach (grudzień)
6.       Jak się Stary Rok z Nowym spotykał – magiczny czas karnawału (styczeń)
7.       Walentynki po warmińsku (luty)

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: