W 1964 r. przypadała setna rocznica urodzin autora „Syzyfowych prac”. W celu jej upamiętnienia powstało w Kielcach Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego. Siedzibę swą znalazło w części gmachu, zbudowanego w latach 1724-1727 z inicjatywy biskupa krakowskiego Konstantego Felicjana Szaniawskiego, z przeznaczeniem na szkołę. I tu właśnie w latach 1874-1886 nauki pobierał Stefan Żeromski.

Inicjatorką powstania Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego była kustosz Aleksandra Dobrowolska, posiadająca doświadczenie w tworzeniu wystaw poświęconych wielkim pisarzom - Henrykowi Sienkiewiczowi, Janowi Kochanowskiemu. Wsparli ją: prof. Stanisław Lorentz, prof. Henryk Markiewicz i prof. Kazimierz Wyka oraz córka pisarza – Monika Żeromska.

Uroczyste otwarcie placówki miało miejsce 28 czerwca 1965 roku. W przemówieniu, wygłoszonym wówczas, podkreślono ideę przewodnią, wymowę i przesłanie, jakie ma powstanie nowej instytucji, zaakcentowano także jego wymiar i rangę.

Wystawa biograficzno-literacka, znajdująca się na piętrze budynku, obejmuje lata dziecięca i szkolne autora „Wiernej rzeki”. Ekspozycja w układzie chronologicznym prezentuje: historię budynku i szkoły, domu i dziejów rodziny Żeromskich oraz czas edukacji szkolnej autora „Przedwiośnia”. Ostatnia część ekspozycji poświęcona pracy i twórczości Żeromskiego, ukazuje najcenniejsze pamiątki po pisarzu – listy, rękopisy utworów oraz ich pierwsze wydania.

W zbiorach muzeum znajduje się „perełka” - płyta gramofonowa z nagranym głosem Stefana Żeromskiego.

Stała ekspozycja w Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego

I sala

W pierwszej sali znajdują się eksponaty związane z okresem dzieciństwa Stefana Żeromskiego i osobami mu najbliższymi.

Historię przodków Żeromskiego obrazuje drzewo genealogiczne oraz herby rodowe: Róża Poraj- herb rodziny Kartelów, Jelita-herb rodu Żeromskich. Zwiedzający mogą zobaczyć tu pamiątki, które zachowały się po rodzicach Żeromskiego - srebrny zegarek z podstawką, będący własnością ojca oraz brzytwę angielską, którą podarował synowi Wincenty Żeromski. Jedyną zachowaną do czasów współczesnych rzeczą materialną, należącą do pani Żeromskiej jest broszka w formie miniaturki czaka kadetów amerykańskich.

II sala

W drugiej sali zgromadzone są materiały dokumentujące lata nauki w Męskim Gimnazjum Rządowym oraz twórczość Stefana Żeromskiego.

Aranżacja sali lekcyjnej - drewniane szkolne ławki z pochyłymi pulpitami, w których znajdują się otwory na szklane kałamarze. Przed nimi na podwyższeniu wznosi się katedra nauczyciela, na której spoczywa dziennik lekcyjny i dzwonek z mosiężną czaszą. Obok tablica na trójnożnym stojaku i liczydła. Ściany zdobią oraz fotografie ważnych dla młodego Stefana Żeromskiego osób: zdjęcia nauczycieli - Antoniego Gustawa Bema i Tomasza Siemiradzkiego), kolegów szkolnych - Jana Wacława Machajskiego, Jana Strożeckiego i Edwarda Łuszczkiewicza oraz pierwszych sympatii pisarza - Ludwiki Dunin – Borkowskiej, Heleny Skierskiej i Heleny Radziszewskiej. Tu znajduje się także kopia munduru uczniowskiego oraz rekwizyty z filmu „Syzyfowe prace” – drewniane tornistry i piórniki, tabliczki uczniowskie oraz dyscyplina.

Galeria zdjęć:

Zdjęcia udostępnione przez/ uznanie autorstwa: Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, oddział Muzeum Narodowego w Kielcach

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: