W oddziale Dawny Pałac Biskupów Krakowskich udostępniane są cztery ekspozycje stałe, organizowane wystawy czasowe, koncerty, imprezy kulturalne, realizowana jest działalność edukacyjna i naukowo-badawcza.
Siedzibą oddziału jest Dawny Pałac Biskupów Krakowskich, najcenniejszy zabytek architektury Kielc, jedyna w Polsce tak doskonale zachowana rezydencja epoki Wazów.

Pałac, wzniesiony w latach 1637–1644 z inicjatywy biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika, miał być rezydencją magnacką godną najwyższego dostojnika państwowego i kościelnego. W architekturze, dyspozycji wnętrz, detalach architektonicznych, dekoracji przenikają się wpływy włoskie i rodzime, a wciąż czytelny bogaty wystrój architektoniczno-malarski przypomina o dokonaniach fundatora na rzecz Państwa i Kościoła.
W I połowie XVIII stulecia pałac został rozbudowany o dwa boczne skrzydła, które oprócz dodatkowej powierzchni mieszkalnej, zmieniły charakter budowli zbliżając ją do francuskiej rezydencji typu entre court et jardin [fr. „między dziedzińcem a ogrodem”]. Nadany wówczas układ przetrwał do dziś i stanowi malowniczą dominantę w krajobrazie miasta.
Pałac pełnił funkcję czasowej siedziby biskupów krakowskich do 1789 roku, czyli momentu upaństwowienia dóbr biskupich uchwałą Sejmu Wielkiego. Pozostał jednak ośrodkiem władzy państwowej. W XIX i XX wieku w pałacowych wnętrzach mieściły się biura instytucji publicznych, wojskowych, dydaktycznych.
W 1971 roku jako siedziba kieleckiego muzeum został przystosowany do celów ekspozycyjnych.

Stałe ekspozycje w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach

Wnętrza zabytkowe XVII-XVIII wieku – ekspozycja wysokiej klasy mebli, tkanin, obrazów, rzemiosła artystycznego z XVII i XVIII wieku zaaranżowana we wnętrzach piano nobile, gdzie zachowała się znakomita część oryginalnego wystroju: unikatowe stropy ramowe wykonane w warsztacie nadwornego malarza Wazów – Tomasza Dolabellego, polichromowane stropy belkowe, fryzy podstropowe, marmurowe portale, oprawy kominków, posadzki.

Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego – ekspozycja pamiątek związanych z legionową przeszłością Kielc, mieszcząca się w trzech pomieszczeniach południowo-zachodniego narożnika parteru. Inicjatywa stworzenia Sanktuarium w kwaterze głównej Józefa Piłsudskiego podczas jego pobytu w Kielcach w 1914 roku zrodziła się już w okresie międzywojennym. Powrócono do niej i zrealizowano w 1990 roku.

Galeria Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej mieści się w XVIII-wiecznym skrzydle północnym Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach. Ekspozycję tworzą, prezentowane w układzie symultanicznym, najcenniejsze zabytki malarstwa i rzemiosła artystycznego, plasujące kieleckie zbiory w rzędzie najciekawszych kolekcji w Polsce. Zwiedzający znajdą tu licznie reprezentowany portret, pejzaż, malarstwo rodzajowe, martwą naturę, weduty, sceny batalistyczne, przedstawienia alegoryczne czy symboliczne malarzy tej rangi co: Józef Szermentowski, Józef Brandt, Maurycy Gottlieb, Aleksander Gierymski. Chlubą Galerii jest malarstwo młodopolskie z obrazami wielkich indywidualności tej epoki: Olgi Boznańskiej, Józefa Pankiewicza, Jacka Malczewskiego i Stanisława Wyspiańskiego. Równolegle z malarstwem prowadzony jest pokaz najlepszych dzieł rzemiosła artystycznego. Wśród nich znajdują się porcelanowe naczynia dalekowschodnie z drezdeńskiej kolekcji Augusta II Mocnego, wyroby pierwszej europejskiej manufaktury w Miśni, a także wytwórni w Berlinie, Wiedniu, Korcu, Baranówce i licznie reprezentowana ceramika ćmielowska. Na uwagę zasługują szkła z hut czeskich, śląskich, niemieckich i polskich, tworzone od baroku po dwudziestolecie międzywojenne. Galerię rzemiosła uzupełniają meble i zegary z prezentowanych epok. Ekspozycja przeszła gruntowną modernizację w ramach projektu Pałac w muzeum, Muzeum w Pałacu. Ochrona, zachowanie i udostępnianie na cele publiczne zabytków ruchomych i nieruchomych o znaczeniu ogólnopolskim, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.  

Gabinet Numizmatyczny – najnowsza ekspozycja stała, prezentowana od listopada 2015 roku na piętrze pałacu, poświęcona historii pieniądza w regionie w średniowieczu i okresie nowożytnym.
 

W salach parteru prezentowane są wystawy czasowe, prowadzone warsztaty artystyczne. Tutaj znajduje się strefa edukacyjna dla rodzin, sklepik z muzealnymi publikacjami  i upominkami. W części recepcyjnej można również umilić czas zabawą grami multimedialnymi.

Od strony zachodniej pałacu znajduje się ogród włoski, zrekonstruowany zgodnie z przekazami historycznymi. Otacza go mur z bastionem (puntone) zwanym Basztą Prochową.

Galeria zdjęć:

Zdjęcia udostępnione przez/ uznanie autorstwa: Dawny Pałac Biskupów Krakowskich, oddział Muzeum Narodowego w Kielcach

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: