Muzeum Fryderyka Chopina sprawuje pieczę nad największą na świecie, niezwykle zróżnicowaną kolekcją chopinianów – pamiątek związanych z życiem i twórczością kompozytora – która liczy ponad 7500 obiektów. 

Kolekcja zawiera rękopisy muzyczne, wydania dzieł Chopina, jego korespondencję, ikonografię historyczną i współczesną, drogocenne przedmioty osobiste, a także dokumenty związane z biografistyką, komentarzami krytycznymi do utworów i szeroko pojętą recepcją osoby i twórczości kompozytora. W roku 1999 część kolekcji Muzeum Chopina została wpisana na listę UNESCO „Memory of the World”, na której znajdują się obiekty wymagające szczególnej ochrony ze względu na ich unikatową wartość kulturową.

Doświadczanie Chopina

Wystawa stała Muzeum Chopina, otwarta 1 marca 2010 roku w 200-lecie urodzin kompozytora, obejmuje dwanaście tematów zlokalizowanych na czterech poziomach zamku Ostrogskich (pałacu Gnińskich). Układ ekspozycji zaprojektowany został przez włoskie studio architektoniczne Migliore+Servetto, według scenariusza stworzonego przez zespół Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Wystawa wpisana jest w sposób wyrazisty i harmonijny zarazem w historyczne wnętrza odbudowanego po II wojnie światowej oraz zrewitalizowanego przed 2010 rokiem pałacu.

Zwiedzający Muzeum Chopina mają dowolność wyboru trasy zwiedzania w ramach zaprezentowanych tematów zlokalizowanych w następujących przestrzeniach:
na poziomie 0: Żelazowa Wola i młodzieńcze peregrynacje, Warszawa, Salon Mikołaja Chopina,
na poziomie +1: Salon paryski, Nohant, Kobiety,
na poziomie +2: Osobowość, Podróże po Europie, Śmierć,
na poziomie -1: Pianista, Kompozytor, Naśladowcy,
zwiedzaniem objęta jest również Sala koncertowa, w której prezentowane są np. nagrania z Międzynarodowych Konkursów Pianistycznych im. Fryderyka Chopina.

Każda z wysp tematycznych, oprócz obiektów oryginalnych i faksymile obiektów, które nie są pokazywane jako oryginały z przyczyn konserwatorskich albo z powodu pochodzenia z kolekcji obcych, zawiera treści audiowizualne i interaktywne. W większości przestrzeni, szczególnie w sali Kompozytor, obecna jest muzyka Fryderyka Chopina w nagraniach najwybitniejszych pianistów dokonanych na fortepianach pochodzących z czasów kompozytora, przywołujących oryginalne brzmienie dzieł Chopina (nagrania z serii „The Real Chopin” wydanej przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina). Istotną warstwą ekspozycji są również dźwięki np. XIX-wiecznego Paryża, lekcji udzielanej przez Chopina, salonu czy natury łączącej się z nagraniami szkiców kompozycji Chopina obrazującej ważne dla twórczości letnie pobyty kompozytora w Nohant.

Na ekspozycji pokazywane są ważne obiekty z kolekcji Muzeum Chopina, w tym przynajmniej jeden oryginał rękopisu muzycznego Fryderyka Chopina. Oprócz niego na wystawie znajdziemy np. złoty zegarek podarowany w 1820 roku Chopinowi przez Angelikę Catalani, fortepian marki Ignace Pleyel należący do kompozytora w ostatnich latach życia, kalendarzyki osobiste z lat 1834, 1848 i 1849, których treść przejrzeć można w formie wirtualnej, serwetę z inicjałami FC wyhaftowanymi przez George Sand, pukiel włosów George Sand z kopertką z inicjałami GF [George Frederic] należący do Chopina, breloczek należący do Chopina z inicjałami FC, odlew lewej dłoni Chopina, portrety kompozytora autorstwa Franza-Xavera Winterhaltera, Teofila Kwiatkowskiego, Alberta Graefle’a, kosmyk włosów Chopina i maskę pośmiertną. Dzięki treściom multimedialnym stanowiącym komentarz do obiektów oryginalnych prezentowanych na ekspozycji, powstaje narracja wielokierunkowa i wielowątkowa. Poprzez połączenie scenografii z muzyką i pejzażami dźwiękowymi zwiedzający ma wrażenie immersji i bliskiego kontaktu z historią.

Galeria zdjęć:

Zdjęcia udostępnione przez/ uznanie autorstwa: Muzeum Fryderyka Chopina w Warszawie. Marcin Czechowicz.

Lekcje Muzealne:

Lekcje muzealne adresowane do przedszkoli i uczniów klas 1-3 szkół podstawowych przekazują wiedzę o różnorodnych aspektach życia i twórczości Fryderyka Chopina oraz rozwijają kreatywność uczniów w sferze muzycznej, plastycznej i ruchowej. Lekcje dzielą się na część teoretyczną realizowaną na ekspozycji Muzeum oraz część warsztatową utrwalającą zdobyte wiadomości.

Lekcje muzealne adresowane do młodzieży klas 4-8 szkół podstawowych i uczniów szkół ponadpodstawowych mają na celu poszerzenie wiedzy historycznej i kompetencji kulturowych w zakresie muzyki i sztuki. Lekcje łączą zwiedzanie ekspozycji, uzupełniane prezentacją materiałów audiowizualnych, z indywidualną oraz grupową pracą z kartami zadań. Program podejmuje wątki związane z biografią Fryderyka Chopina, kulturą XIX wieku, romantyzmem oraz muzealnictwem.

LEKCJE MUZEALNE DLA PRZEDSZKOLI

Mały Chopin
Fryderyk Chopin także był dzieckiem – tak, jak najmłodsi goście naszego Muzeum. Podczas lekcji poznamy małego muzycznego geniusza oraz osoby i miejsca z nim związane. Obejrzymy laurkę, którą wykonał z siostrami dla taty, a następnie stworzymy podobne prace dla naszych bliskich. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: IV.1.

Usłysz mnie! Chopin
Spotkamy się w Muzeum, żeby odnaleźć na ekspozycji muzyczne rękopisy i posłuchać muzyki. Uruchomimy naszą wyobraźnię i wykorzystując ruch i rekwizyty wspólnie poimprowizujemy na tematy zaczerpnięte z twórczości Fryderyka Chopina. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: IV.7.

Zaczarowany fortepian
Jak to się dzieje, że ukochany instrument Chopina wydaje z siebie dźwięki? Wspólnie podniesiemy nakrywę fortepianu, żeby przyjrzeć się jego wnętrzu, a kiedy już nie będzie miał przed nami tajemnic – poznamy jego przodków. Na koniec, wykorzystując proste instrumenty perkusyjne, stworzymy dziecięcą orkiestrę. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: IV.7.

„Krakowiaczek jeden…” – czy Chopin tańczył krakowiaka?
Muzyka ludowa, którą inspirował się Fryderyk Chopin, to muzyka do tańca. Opuścimy więc warszawskie salony i wyruszymy na spotkanie z kulturą wsi, poznając ludowe stroje, zwyczaje, instrumenty muzyczne i ucząc się podstawowego kroku krakowiaka. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: IV.7.

O Złotej Kaczce, co w Pałacu mieszkała
Czy w Pałacu Gnińskich znajduje się skarb? Niejeden! Odkryjemy je wspólnie podczas lekcji, a ponadto poznamy kilka pojęć architektonicznych i dowiemy się, czym różni się zamek od pałacu. Być może uda nam się również odnaleźć legendarną Złotą Kaczkę. Realizowane wymagania ogólne i szczegółowe podstawy programowej wychowania przedszkolnego: IV.3.

LEKCJE MUZEALNE DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH KLASY 1-3

Mali kompozytorzy
Fryderyk Chopin już jako dziecko pisał swoje pierwsze kompozycje. Podczas lekcji poznamy je i dowiemy się, jak zapisuje się muzykę. Na koniec sami przystąpimy do kompozytorskiej pracy nad własnymi miniaturami, które zostaną wykonane przez prowadzącego zajęcia edukatora. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: IV.1, 10, 11 (ogólne); VIII.5.1 (szczegółowe).

Mały Chopin
Fryderyk Chopin także był dzieckiem – tak, jak najmłodsi goście naszego Muzeum. Podczas lekcji poznamy małego muzycznego geniusza oraz osoby i miejsca z nim związane. Obejrzymy laurkę, którą wykonał z siostrami dla taty, a następnie stworzymy podobne prace dla naszych bliskich. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: IV.1, 10, 11 (ogólne); III.2.6 (szczegółowe).

Kartka z kalendarza
Jeśli ciekawi Was, co Chopin robił na co dzień, warto zajrzeć do jednego z trzech kalendarzyków kompozytora wyeksponowanych na naszej wystawie. Dowiemy się, co Fryderyk robił w wolnym czasie, gdzie bywał, w czyim towarzystwie spędzał wakacje, a mając tę wiedzę przystąpimy do pracy nad zorganizowaniem Chopinowi dnia. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: IV.1, 10, 11 (ogólne); III.2.6 (szczegółowe).

Zaczarowany fortepian
Jak to się dzieje, że ukochany instrument Chopina wydaje z siebie dźwięki? Wspólnie podniesiemy nakrywę fortepianu, żeby przyjrzeć się jego wnętrzu, a kiedy już nie będzie miał przed nami tajemnic – poznamy jego przodków. Na koniec, wykorzystując proste instrumenty perkusyjne, stworzymy dziecięcą orkiestrę. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: IV.1, 10, 11 (ogólne); VIII.1.4, 2.4 (szczegółowe).

"Krakowiaczek jeden..." - czy Chopin tańczył krakowiaka?
Muzyka ludowa, którą inspirował się Fryderyk Chopin, to muzyka do tańca. Opuścimy więc warszawskie salony i wyruszymy na spotkanie z kulturą wsi, poznając ludowe stroje, zwyczaje, instrumenty muzyczne i ucząc się podstawowego kroku krakowiaka. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: I.3, IV.1, 10, 11 (ogólne); VIII.3.7 (szczegółowe).

O Złotej Kaczce, co w Pałacu mieszkała
Czy w Pałacu Gnińskich znajduje się skarb? Niejeden! Odkryjemy je wspólnie podczas lekcji, a ponadto poznamy kilka pojęć architektonicznych i dowiemy się, czym różni się zamek od pałacu. Być może uda nam się również odnaleźć legendarną Złotą Kaczkę. Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: IV.1, 10, 11 (ogólne); I.3.3 (szczegółowe).

LEKCJE MUZEALNE DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH  KLASY 4-8

Portrety Fryderyka
Jak uwiecznić geniusza? To pytanie zadawały sobie arystokratki, śpiewaczki operowe, profesjonalni malarze i poeci. Wszyscy oni wykonali portrety Chopina posługując się bardzo różnorodnymi technikami. Jaki jest kompozytor widziany przez przyjaciółkę, a jaki na oficjalnym portrecie? Podyskutujemy i dokonamy wspólnie analizy dzieła sztuki.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: plastyka 1, 2, 3 (ogólne); plastyka II.6 (szczegółowe).

Warszawa Fryderyka Chopina
Przejdziemy się ulicami XIX-wiecznej Warszawy i dowiemy się, gdzie młody kompozytor grywał na organach, gdzie pijał kawę, a gdzie dostał pierścień z brylantem. Wspólnie zastanowimy się, jak miejsca te wyglądają dzisiaj, a podczas warsztatu zaprojektujemy trasę naszego spaceru po mieście śladami kompozytora. Czy współczesna Warszawa spodobałaby się Chopinowi?
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: plastyka 3, historia I.1, 5, II.2, geografia II.2, 3 (ogólne); plastyka III.1, XX.2, geografia I.1 (szczegółowe).

Szlakiem Chopina przez Polskę i Europę
Dokąd Chopin mógł jeździć na wakacje? Czy podróżował mając na uwadze rozwój kariery, czy chęć odpoczynku w południowym słońcu? Ruszymy śladem kompozytora, porozmawiamy o miejscach jego pobytu i powstającej tam twórczości, przyjrzymy się różnorodności muzycznych gatunków podejmowanych przez Chopina.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: geografia I.5, III.9 (ogólne); muzyka I.4.1, 3 (szczegółowe).

Fortepiany Fryderyka
Czy dzisiejsze fortepiany brzmią tak samo jak te, na których grywał Chopin? Przyjrzymy się kilku instrumentom, dowiemy się, jak nazywają się ich poszczególne części i zgłębimy techniczne tajemnice wnętrza pudła rezonansowego. Poznamy również przodków fortepianu oraz dowiemy się, jaką rolę odgrywał ten instrument w kulturze XIX wieku.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: muzyka 1, 3 (ogólne); muzyka II.3.1 (szczegółowe).

Projektujemy wystawę
Tym razem wcielimy się w kuratorów, konserwatorów i projektantów, aby stworzyć własną ekspozycję. Musimy jednak najpierw dobrze poznać kolekcję chopinianów – zaznajomimy się zatem z rękopisami, drukami, ikonografią i innymi pamiątkami po Chopinie, skupiając się nie tylko na samych obiektach, ale także na sposobach ich prezentacji.  
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: plastyka 1, 2, 3 (ogólne); plastyka II.7 (szczegółowe).

Chopin między kulturą ludową a salonową
Kiedy już poznamy opowieści o miejscu urodzenia Chopina i wytwornych salonach tamtych czasów, wybierzemy się w podróż na wieś, gdzie młody kompozytor zetknął się z muzyką ludową. Spróbujemy swoich sił w nauce podstawowych kroków tańców oraz zastanowimy się, jaki wpływ miała twórczość ludowa na pracę kompozytorską Chopina i na ile możliwe było połączenie dwóch tak różnych żywiołów jak temperament wiejskich muzyków i salonowa ogłada.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: muzyka 1, 3; historia I.5 (ogólne); muzyka I.4.1, 2.D (szczegółowe).

Jak komponował Fryderyk Chopin?
Jak to się dzieje, że ulotną materię dźwiękową można zapisać? Podczas lekcji porozmawiamy o notacji muzycznej, by później przyjrzeć się kompozytorskiej kuchni Chopina. Prześledzimy drogę od pokreślonych szkiców kompozycji, przez stopniowe krystalizowanie się wizji, aż po czystopis złożony u wydawcy. Na koniec poznamy i przetestujemy różne rodzaje notacji muzycznej: od klasycznej pięciolinii po współczesne partytury graficzne.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: muzyka 2 (ogólne); muzyka II.1.1 (szczegółowe).

Muzyczny słownik
Czy muzyka jest językiem? Jeśli tak, z pewnością przyda się nam kilka nowych słówek. Zwiedzając ekspozycję i omawiając kolejne kompozycje Fryderyka Chopina, poznamy kilka przydatnych terminów muzycznych, a także dowiemy się, czym są gatunek muzyczny i forma muzyczna. Staniemy się w ten sposób bardziej świadomymi odbiorcami muzyki wielkiego kompozytora.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: muzyka 2 (ogólne); muzyka II.4.1, 3.

LEKCJE MUZEALNE DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH

Stulecie powstań. Tło historyczne czasów Chopina
Wybitny polski kompozytor będzie naszym przewodnikiem po wydarzeniach, które wpłynęły na historię XIX wieku i późniejszą. Przypatrując się mapie ówczesnej Europy i analizując wybrane dokumenty z epoki, zapoznamy się z postanowieniami Kongresu Wiedeńskiego, scharakteryzujemy życie społeczno-kulturalne Królestwa Polskiego, a także omówimy działalność reprezentantów Wielkiej Emigracji. W trakcie lekcji przywołamy wybrane listy Fryderyka Chopina, które będą stanowić wprowadzenie do omawianych zagadnień oraz bezcenne świadectwo obserwatora wydarzeń w Polsce i Europie pierwszej połowy XIX wieku.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: historia I.1, 2 (ogólne); XXX.1, 2, 4, XXXI.1, 2, 3, 5, 6 (szczegółowe – zakres podstawowy); XXX.2, XXXI.1, 2, 3, 4, 5 (szczegółowe – zakres rozszerzony).

W galerii portretów
Co może powiedzieć nam portret? Jakie znaczenie ma wybór malarskiej techniki? Kto portretował Chopina? Na te i wiele innych pytań będziemy wspólnie szukali odpowiedzi podczas lekcji osadzającej wizerunki kompozytora w kontekście dziejów sztuki XIX wieku. Historia portretowania Chopina nie kończy się jednak wraz ze śmiercią mistrza. Przyjrzymy się także wizerunkom odpowiadającym tendencjom artystycznym w sztuce XX wieku oraz tym współczesnym, a na koniec przygotujemy profesjonalny opis dzieła sztuki.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: plastyka I, historia sztuki I, IV (ogólne); plastyka I.1, 3, 4, 6, historia sztuki II.5, 10, 13c (szczegółowe).

Warsztat historyka - piszemy biografię Chopina
Funkcjonujący w wyobraźni społecznej obraz Fryderyka Chopina ulega nieustannym przeobrażeniom i jest zależny od dostępnych materiałów źródłowych, sposobów ich interpretacji oraz ducha epoki. Podczas lekcji uczniowie dowiedzą się, czym są źródła historyczne, w jaki sposób na ich podstawie można zrekonstruować biografię kompozytora oraz jakie pułapki czyhają na badacza minionych czasów. Podsumowaniem zajęć będzie warsztat, w ramach którego uczestnicy zapoznają się z krytycznym podejściem do źródeł historycznych lub, wcielając się w rolę historyka, samodzielnie spróbują stworzyć szkic rozdziału do biografii Fryderyka Chopina.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: historia II.2, 3, III.1, 2, 3 (ogólne); historia XXX.4, XXXI.1 (szczegółowe – zakres podstawowy).

Cztery wesela i pogrzeb. Przegląd muzycznego kontekstu epok literackich
Lekcja stanowi przegląd muzyki kolejnych epok w kulturze europejskiej i polskiej: romantyzmu (Mendelssohn, Chopin, Wagner) i modernizmu (Strawiński). Arcydzieła muzyczne, w których pojawia się motyw wesela, staną się okazją do omówienia charakterystycznych cech stylistycznych obu epok. Pośród omawianych dzieł szczególne miejsce zajmuje Wesele Stanisława Wyspiańskiego, na którego koncepcję teatru silnie oddziałała myśl Ryszarda Wagnera. Kontrapunktem dla utworów powiązanych z motywem wesela jest słynny marsz żałobny z Sonaty b-moll op. 35 Chopina.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: język polski I.7, historia muzyki I.b (ogólne); język polski I.1.13, 14, 15, 16. (szczegółowe – zakres podstawowy); I.1.1, 2, 3, 13 (szczegółowe – zakres rozszerzony).

Norwida Fortepian Szopena
Każda interpretacja jest wyprawą, nie tylko w głąb dzieła i osoby autora, ale także kultury, w której dzieło powstało. Podczas lekcji wspólnie przeanalizujemy i zinterpretujemy Fortepian Szopena Cypriana Kamila Norwida, podążając tropami obecnymi na ekspozycji stałej Muzeum. Eksponaty w plastyczny sposób pomogą przywołać realia XIX-wiecznej kultury, a osoba Fryderyka Chopina pokazana zostanie na dwa sposoby – jako współczesny Norwidowi twórca romantyczny oraz jako poetycko przedstawiony bohater literacki.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: język polski I.5, 7, 8 (ogólne); język polski I.1.5, 6, 9, 11, 14, 15, 16 (szczegółowe – zakres podstawowy); I.1.1, 2, 3, 13 (szczegółowe – zakres rozszerzony).

Podróż przez gatunki
O specyfice poszczególnych gatunków muzycznych najlepiej opowiadać posiłkując się przykładami, a tych na ekspozycji muzeum nie zabraknie. Zwiedzając kolejne sale Muzeum dowiemy się, co o sposobie pracy Chopina mówią nam jego rękopisy, dlaczego kompozytor wybrał taki a nie inny gatunek oraz jak jego utwory funkcjonowały w XIX-wiecznym społeczeństwie. Na koniec, wykorzystując zdobytą wiedzę, wysłuchamy kilku utworów, przeanalizujemy ich cechy i sformułujemy wnioski dotyczące ewolucji wybranych gatunków.
Realizowane wymagania podstawy programowej kształcenia ogólnego: historia muzyki II.a (ogólne); historia muzyki I.7.2.a, b, 5 (szczegółowe).

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: