Muzeum Narodowe w Krakowie jest najstarszym i największym muzeum z przymiotnikiem "narodowe" w nazwie w Polsce.

Zostało powołane do życia w 1879 r. uchwałą Rady Miasta Krakowa. Do końca I wojny światowej było jedynym wielkim dostępnym dla publiczności muzeum na ziemiach polskich i do dziś pozostaje placówką o największej liczbie kolekcji, budynków i stałych galerii. Zbiory, nad którymi pieczę sprawuje Muzeum liczą blisko 900 tysięcy eksponatów, a jego misją jest upowszechnianie sztuki polskiej i zagranicznej.

Muzeum Narodowe w Krakowie obejmuje dziesięć oddziałów. Główną siedzibą jest Gmach Główny, mieszczący się przy alei 3 Maja 1, gdzie znajdują się trzy galerie stałe: Galeria "Broń i Barwa w Polsce", Galeria Rzemiosła Artystycznego oraz Galeria Sztuki Polskiej XX wieku. W salach wystaw zmiennych prezentowane są ekspozycje czasowe, ponadto prowadzone są tu zajęcia edukacyjne dla dzieci, młodzieży i dorosłych, organizowane są liczne konferencje, seminaria i szkolenia. W placówce mieszczą się również biura dyrekcji i administracji, biblioteka oraz niektóre pracownie i warsztaty muzealne.

Najstarszym oddziałem Muzeum Narodowego w Krakowie są Sukiennice w Rynku Głównym 3, które zostały wybrane na siedzibę powstającego muzeum w 1879 r. Zaaranżowana w nich Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku jest jednym z najsłynniejszych zbiorów muzealnych w Polsce.

Muzeum ma trzy oddziały biograficzne poświęcone wielkim polskim artystom: Dom Jana Matejki przy ul. Floriańskiej 41 (dom własny najwybitniejszego polskiego malarza historycznego) i Dom Józefa Mehoffera przy ul. Krupniczej 26 wraz z odtworzonym w 2004 roku po ponad sześćdziesięciu latach ogrodem zaprojektowanym przez Józefa Mehoffera i uznanym wówczas za najpiękniejszy ogród młodopolski w Krakowie. Trzeci oddział znajduje się poza Krakowem, w Zakopanem, przy ulicy Kasprusie 19. Jest to muzeum biograficzne wielkiego kompozytora polskiego – Karola Szymanowskiego, ulokowane w drewnianej willi "Atma".

W Kamienicy Szołayskich, przy placu Szczepańskim 9 (dawnym Muzeum Stanisława Wyspiańskiego), oprócz ekspozycji stałych i czasowych, odbywają się wykłady, koncerty, spektakle teatralne oraz zajęcia edukacyjne. Znajduje się tam także sklep muzealny i kawiarnia.

W Pałacu Biskupa Erazma Ciołka, przy ulicy Kanoniczej 17, działają dwie stałe galerie prezentujące kolekcje MNK. Na I piętrze – galeria "Sztuka Dawnej Polski. XII–XVIII wiek", gdzie można oglądać dzieła polskiej sztuki średniowiecznej, renesansowej i barokowej. Na parterze – galeria "Sztuka Cerkiewna Dawnej Rzeczypospolitej". W odrestaurowanych piwnicach można podziwiać 800 fragmentów najcenniejszych rzeźb architektonicznych z całej Polski, pochodzących m.in. z kościoła Mariackiego, katedry krakowskiej czy katedry gnieźnieńskiej – w ramach projektu "Kraków na wyciągnięcie ręki. Rzeźba architektoniczna ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie".

W posiadaniu Muzeum Narodowego w Krakowie jest bezcenna, liczącą 100 tysięcy egzemplarzy kolekcja numizmatów, w tym najlepszy na świecie zbiór numizmatów polskich. Jej trzon to licząca ponad 11 tysięcy egzemplarzy kolekcja słynnego numizmatyka i zbieracza pamiątek historycznych hrabiego Emeryka Hutten-Czapskiego (1828–1896). Kolekcja, wraz z budynkiem muzealnym, została przekazana Muzeum Narodowemu w Krakowie. Tak powstało Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, które mieści się przy ulicy Piłsudskiego 10-12. W roku 2016 w tym kompleksie został zbudowany Pawilon Józefa Czapskiego – nowe muzeum poświęcone wnukowi Emeryka, wybitnemu malarzowi, pisarzowi, świadkowi Katynia.

W 2013 roku, w zabytkowym spichlerzu przy placu Sikorskiego 6, został otwarty nowy oddział MNK – Ośrodek Kultury Europejskiej - EUROPEUM. Jest tam prezentowana sztuka europejska od XIII do XX wieku.

Integralną częścią Muzeum Narodowego w Krakowie stała się od dnia 29 grudnia 2016 roku kolekcja Książąt Czartoryskich. Po dokończeniu remontu budynków Muzeum Książąt Czartoryskich przy ulicy św. Jana 19 wraz z przyległym Arsenałem od strony ulicy Pijarskiej ta bezcenna kolekcja, zaliczana do najważniejszych Polsce, licząca 86 tysięcy muzealiów, będzie znowu udostępniona publiczności. Kolekcja obejmuje także 250 tysięcy rękopisów, starodruków, książek i dokumentów, które są dostępne w Bibliotece Książąt Czartoryskich, mieszczącej się w kamienicy przy ulicy św. Marka 17.

 Galeria zdjęć:

Fotografie: Materiały Prasowe Muzeum Narodowe w Krakowie

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: