Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach składa się z czterech oddziałów: Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. Romana Reinfussa w Szymbarku, Ośrodek Konferencyjno – Wystawienniczy „Kasztel” w Szymbarku, Zagroda Maziarska w Łosiu z filią w Bartnem, Galeria Sztuki „Dwór Karwacjanów” w Gorlicach. 

I. Skansen Wsi Pogórzańskiej im. prof. R. Reinfussa w Szymbarku powstał w latach 80.XX w. Na powierzchni ok. 2 ha zlokalizowanych jest 16 obiektów reprezentujących typową dla Pogórza Gorlickiego architekturę wiejską oraz kulturę ludową regionu. W zagadnieniach merytorycznych, dotyczących skansenu, korzystano m.in. z pomocy prof. R. Reinfussa. W 2010 roku, w setną rocznicę urodzin Profesora, nadano placówce jego imię. 

Zapraszamy do wnętrza zabytkowych obiektów, w których odczuwa się żywo kontakt z przeszłością. Zwiedzający mogą podziwiać wyposażone w dawne meble, narzędzia, sprzęty dziewiętnastowieczne chaty pogórzańskie, warsztaty wiejskich rzemieślników (kuźnia, olejarnia, wiatraki, warsztat stolarski, warsztat tkacki), budynki gospodarcze oraz stałe wystawy. 

Proponujemy ciekawe spotkania ze sztuką ludową, a także z codziennym życiem wsi w formie aktywnego uczestnictwa w procesie twórczym i poznawczym. Poprzez warsztaty i lekcje muzealne budujemy lokalną i regionalną tożsamość wśród dzieci i młodzieży szkolnej.

Skansen Wsi Pogórzańskiej posiada bogatą ofertę zajęć muzealnych:

• Palmy wielkanocne. Warsztaty rękodzieła
• W pogórzańskiej zagrodzie
• Len - złoto z polskich pól
• Zabawy i zabawki naszych dziadków
• Tradycyjne ozdoby bożonarodzeniowe. Warsztaty rękodzielnicze
• Obrzędy przywoływania wiosny i świąteczny czas wielkanocny
• W malowanej skrzyni wiannej
• Tradycyjne zwyczaje andrzejkowe
• Zwyczaje i obyczaje świąt Bożego Narodzenia
• Do sztabu marsz! Bitwa Gorlicka-1915
• W warsztacie wiejskiego rzemieślnika
• Zioła w wiejskiej chacie

Do kalendarza corocznych imprez plenerowych wpisane są: „Międzynarodowy Etnograficzny Rajd Narciarski Śladami prof. R. Reinfussa”, „Piknik z Reinfussem – Pogórzańskie Smaki”, „Pogórzańskie targowisko staroci”.

II. Ośrodek Konferencyjno – Wystawienniczy „Kasztel” w Szymbarku

Perła renesansu – XVI wieczny dwór obronny w Szymbarku koło Gorlic, należy do najpiękniejszych obiektów w Polsce. Dawna siedziba rycerskiego rodu Gładyszów herbu Gryf łączy w sobie funkcję niewielkiej rezydencji szlacheckiej i warowni o harmonijnej formie. Kształtem architektonicznym nawiązuje do budowli południowej i południowo-środkowej Europy. Najczęściej przywołuje się związek kasztelu z typem piętnastowiecznej willi włoskiej bądź sylwetką włoskiego zamku quattro torre – warowni z czterema wieżami obronnymi, popularnej we Włoszech w XIV i XV wieku. Określany jako najbardziej reprezentatywny przykład kasztelu polskiego, malowniczo położony w górach Beskidu Niskiego, stanowi wyjątkową atrakcje turystyczną, pełniąc jednocześnie rolę aktywnego centrum kulturalno-konferencyjnego. W XVIII wiecznej Oficynie Dworskiej przy Kasztelu oraz w samym obiekcie co miesiąc prezentowane są wystawy sztuki współczesnej wybitnych artystów z Polski i zagranicy. W sali reprezentacyjnej Kasztelu odbywają się cykliczne koncerty muzyki poważnej, min. w ramach festiwalu „Emanacje” z Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. Organizowanych jest również wiele imprez tematycznych takich jak: spotkania z podróżnikami, artystami, pokazy, prezentacje, projekcje filmowe, koncerty muzyki rozrywkowej, konferencje, odczyty, imprezy okolicznościowe. 

W 2013 roku „Kasztel w Szymbarku” został laureatem nagrody głównej w VI edycji ogólnopolskiego konkursu „Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich” w kategorii „Zabytek”, w roku 2014 w uzyskał nagrodę główną w plebiscycie na najlepszą inicjatywę lokalną „Małopolska. Widać zmiany!” Obiekt przystosowany jest do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz dysponuje bezpłatnym parkingiem. Na terenie dawnego majątku dworskiego znajduje się również stylowa restauracja „Stary Dworek” z atrakcyjną kulinarnie i cenowo ofertą gastronomiczną. Kasztel zlokalizowany jest w sąsiedztwie Skansenu Wsi Pogórzańskiej im. Prof. Romana Reinfussa w Szymbarku. 

III. Zagroda Maziarska w Łosiu położona w centrum wsi, obok cerkwi greckokatolickiej, z ponad stuletnimi zabudowaniami łemkowskimi mieści w sobie chyżę mieszkalną i zabudowania gospodarcze, w których prezentowana jest fascynująca historia maziarstwa. Dotykając śladów przeszłości, barwnej łemkowskiej kultury poznajemy specyfikę pracy dawnych maziarzy – chłopów, którzy w wieku XIX stworzyli wielkie ruchome imperium handlowe. Przez dziesięciolecia - każdej wiosny - wyjeżdżały z Łosia wozy wypełnione mazią do smarowania osi drewnianych wozów, leczniczym dziegciem i smarami. W roku 1934 z Łosia wyjechało 335 wozów maziarskich. Maziarze jeździli po całym obszarze Karpat – aż po Siedmiogród, na daleką Ukrainę, w głąb Rosji, na Litwę, Łotwę i po całym niemal obszarze ziem polskich. Ostatni maziarz z Łosia wyruszył w drogę w latach siedemdziesiątych.

Wycieczki szkolne zapraszamy na zwiedzanie połączone z grą symulacyjną „Chłopska szkoła Biznesu”, warsztaty plastyczne, rękodzielnicze: „Pisanki po łemkowsku”, Ludowe ozdoby świąteczne”, „Czy pająki mogą być słomiane?”, „Skład z zabawkami. Zabawki ze sznurkiem i patykiem”, „Skład z zabawkami. Złudzenia i iluzje” , „Stare gry i zabawy podwórkowe”, „Bez pudełka ani rusz” oraz przejazdy oryginalnym wozem maziarskim, organizowane przez Stowarzyszenia Pogranicza z Ropy.

IV. Cerkiew w Bartnem 

Cerkiew parafialna w Bartnem została wzniesiona w 1842 roku (data na nadprożu). Obiekt zbudowany z drewna jodłowego, konstrukcji zrębowej, pokryty od zewnątrz gontem. Cerkiew reprezentuje zachodni typ łemkowskiego budownictwa sakralnego. Świątynia jest orientowana, trójdzielna. Składa się z prezbiterium, nawy, babińca. Do prezbiterium od strony północnej przylega zakrystia. Cerkiew greckokatolicka funkcjonowała do czasu wysiedlenia Łemków, do 1947 roku.

We wnętrzu zachowany XVIII- wieczny barokowy ikonostas. W nawie znajduje się rzeźbiony i polichromowany boczny ołtarz, pochodzący z 1797 roku.

V. Galeria Sztuki „Dwór Karwacjanów” w Gorlicach

Dwór Karwacjanów (siedziba założycieli i właścicieli Gorlic) powstał w XV w. jako budowla mieszkalno-obronna. W XVI w. stary dwór zamieniono na zbór kalwiński, przebudowując go jednocześnie w stylu renesansowym. W gorlickim zborze w roku 1617 odbyły się słynne w Rzeczpospolitej dysputy teologiczne „Colloqium charitativum” pomiędzy kalwinami a arianami. Od połowy XIX w. dwór przeznaczono na lamus - skład nieużywanych mebli, powozów i innych sprzętów. Przez pewien czas funkcjonował tu spichlerz zbożowy. Kiedy w roku 1874 całe miasto ucierpiało na skutek wielkiego pożaru dwór pełnił prawdopodobnie funkcję kaplicy, do czasu odbudowy kościoła. W czasie działań wojennych w roku 1915 lamus trafiony bombą lotniczą stracił dach, a pożar strawił wnętrze budynku. Po przejściu frontu wypalone mury rozbierano aż do roku 1928 traktując ruinę jako kamieniołom do odbudowy okolicznych domostw. Dwór odbudowano dopiero w roku 1992.

Do roku 2000 Dwór Karwacjanów jako Galeria Sztuki funkcjonował w strukturach Biura Wystaw Artystycznych w Nowym Sączu. W roku 2001 utworzono w dworze instytucję kultury Województwa Małopolskiego pn. Małopolska Galeria Sztuki „Dwór Karwacjanów” w Gorlicach. Od grudnia 2007r. decyzją Sejmiku Województwa placówka włączona została w struktury Muzeum „Dwory Karwacjanów i Gładyszów”.

Placówka prowadzi promocję sztuki współczesnej upowszechniając jej historię i najnowsze trendy. W dwóch salach wystawowych Dworu Karwacjanów, w cyklach miesięcznych prezentowane jest malarstwo, grafika, rzeźba, rysunek zarówno artystów o uznanym dorobku twórczym jak i artystów debiutujących, rozpoczynających działalność artystyczną. Regularnie odbywają się tu koncerty muzyki kameralnej, pokazy multimedialne, spotkania i konferencje naukowe. Organizowane są plenery, wernisaże. 

Galeria:

Fotografie: Przesłane przez Muzeum.

Informacje organizacyjne dla wycieczek szkolnych: